In Nederland onderscheiden we in het burgerlijk procesrecht twee soorten procedures: de procedure die begint met een Verzoekschrift en de procedure die begint met een Dagvaarding. Met name in het familierecht (echtscheiding e.d.) is sprake van Verzoekschriftprocedures. In vrijwel alle andere gevallen, begint een procedure met een Dagvaarding. In het verzoekschrift of de dagvaarding, staat omschreven wat de eiser (verzoeker) wil en op grond van welke feiten en rechtsregels hij dat wil.
Verzoekschriftprocedure
Als de procedure begint met een verzoekschrift, wordt de wederpartij vrijwel altijd in de gelegenheid gesteld schriftelijk te reageren en in een zogenaamd Verweerschrift zijn visie kenbaar te maken. De rechtbank zal hem daartoe een termijn stellen. Nadat beide partijen op die manier hun zegje hebben kunnen doen, wordt door de rechtbank een mondelinge behandeling bepaald. Daar moeten alle partijen met hun advocaten aanwezig zijn. Tijdens de mondelinge behandeling zal de rechter opgeven op welke datum hij uitspraak zal doen. Dat is vrijwel altijd een aantal weken na de mondelinge behandeling.
Dagvaardingprocedure
Als de procedure begint met een dagvaarding, wordt de wederpartij eveneens in de gelegenheid gesteld schriftelijk te reageren bij een zogenaamde Conclusie van Antwoord.Daavoor wordt meestal een termijn van zes weken gegund. Na de Conclusie van Antwoord neemt de rechtbank twee weken de tijd om te bepalen of de zaak geschikt is voor een mondelinge behandeling, waar geprobeerd kan worden om tot een schikking te komen en waarbij de rechter nadere informatie kan vragen aan de partijen. Op die comparitie na antwoord moeten de procespartijen, met hun advocaten, aanwezig zijn. Als de rechter van oordeel is dat hij voldoende geïnformeerd is, zal hij een datum bepalen voor vonnis.
Als de rechter meent dat hij nog niet voldoende is geïnformeerd, zal hij de zaak naar een andere zitting verwijzen. De eiser krijgt dan de gelegenheid een Conclusie van Repliek te nemen, waarin een nadere toelichting is opgenomen op de eis in de dagvaarding. De wederpartij (gedaagde) mag daar ook weer schriftelijk op reageren bij Concusie van Dupliek. Een enkele keer wordt vervolgens nog een mondelinge toelichting (pleidooi) gegeven en ten slotte zal de rechtbank de zaak aanhouden voor vonnis.
Hoewel de rechtbank de zaak meestal aanhoudt voor vonnis gedurende zes weken, wordt - helaas - die termijn door de rechtbank vaak overschreden, soms wel met een jaar.